Nichikase'eyu in tu'un vií | Escondí un poema

NICHIKASE´EYU IN TU´UN VIÍ

Norma González Jiménez

Nichikase´eyu in tu´un vií viti ta´a nahá
Tava niní shi´ín nu´una,
Nichicava´a ña ini kisili Ñu´ú na Inkuiín
Ta ni siasiyuña sí nta´a minú nchaí.

Kuniyu na ndaniuña ta chicua
Tisin ña ku suku tiuún
Ta koyo yuyú ta tashiso ka´a,
Ilustración: Delfino Marcial Cerqueda
Ndakani siaayu, ña´a kuyu,   
Ndiíña kuniyu kooyo
ndakua´a nu´ún, kueni tacha´a tu´un 
ña na ndakanininduva´a siaun.

Nichikase´eyu nu´una in tu´un víi saa
Ni kuunina ko´o kíshi´yu,
Ndika lanta ña ndakaniniyu
Ña ndika chitu tutu nda´a
Ña ndakaniniyu sia´a Ñu´u Savi,
A sia´a mi´un sashi kundoo ña kuninduva´a.  

Ni taan in tu´un vií ta nichikase´eyuña nu´u na tuva´a
Tava na kaa´n se´eyu ña siniyu taan tu´un vií,
Tava ni ivana ni yasi ichi sika siu´n
Kanda iniyu si ndiña saun.

Ku´unyu siun “Yoso Ini” tana taan nu´u tutu 
Nuu kua´an ichi Ñu´u Yucunico´o
Tava na ko´oun takuii nanaika
Taniun keeun kavañayaa
kusu´un nu´un yucu kuií ta
kanishicoun ita yaa.

Nichikase´eyu in tu´un vií, sani kunimií
Chi kuniyu kunde´eyo kuaku´un
Ta na ndaniu´n tu´un vií.



ESCONDÍ UN POEMA (Poema en lengua mixteca)

Norma González Jiménez

Escondí un poema hoy por la mañana 
para que el mal de ojo no lo alcance.
Lo guardé en mi ollita de barro de Cuquila
y lo tapé con hojitas de poleo.

Quiero que lo encuentres en la noche
bajo la cortina del cielo estrellado,
cuando en el sereno silencioso
te cuente de mí, de quién soy como mujer, 
de todo lo que quiero vivir nuestra experiencia,
entregarte en dosis las palabras 
de quien te piensa harto. 

Escondí de la gente mis poemas.
No querrán saber de los desvelos 
de mis pensamientos desnudos,
de los puños de papel que guardo en mi mano.
Talvez pensando en mi Mixteca,
o en ti que son lo más querido.

Escribí un poema y lo escondí de la crítica de literatos, 
para creer en secreto que soy poeta, 
para que nadie irrumpa mi camino junto a ti 
inspirándome en tus cosas. 

Te llevaré entre líneas a “Llano del casique”.
Por las veredas de Yucunicoco
beberás de sus manantiales crecientes.
Te gustará tanto tocar sus rocas, 
dormirás sobre el tapete verde y
olerás sus blancas azucenas.

Escondí un poema por capricho.
Por el deseo de verte sonreír
cuando lo encuentres.



_________________________________
Texto publicado en la Revista Guidxizá (Nación Zapoteca), Año V, Núm. 13, Abril-Junio de 2009. Guidxiguie', Guidxizá (Juchitán, Nación Zapoteca). Se autoriza su reproducción siempre que sea citada la fuente.

Guidxizá (antes Istmo Autónomo) es una revista cultural, sin fines de lucro, editada por el Comité Autonomista Zapoteca "Che Gorio Melendre" de manera periódica. Se distribuye en poblaciones de la Patria Zapoteca, del Istmo de Tehuantepec, en la Ciudad de México y otras de la República Mexicana. Revisión de textos de esta edición: Jorge Magariño y Beatriz Cruz.